Stany zapalne dziąseł – jak sobie z nimi radzić?

26/09/2018

Stany zapalne dziąseł to częste zjawisko u osób z obniżoną odpornością, niedożywieniem, jak również tych, które noszą aparaty ortodontyczne lub protezy.

Jest to przypadłość bardzo bolesna, która nie tylko uniemożliwia normalne jedzenie ale grozi poważnymi komplikacjami zdrowotnymi. W związku z tym warto dowiedzieć się, jak można zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia i w jaki sposób najskuteczniej ją leczyć.

Czym jest stan zapalny dziąseł?

Stan zapalny jest to taki stan, w którym w wyniku mechanicznego otarcia lub na skutek infekcji, dochodzi do podrażnienia skóry dziąseł i do uwolnienia w kierunku zaatakowanych tkanek oraz krwioobiegu białych krwinek. Mają one za zadanie ochronić podrażnione lub zainfekowane miejsca przed obcymi substancjami. Ze względu na zwiększony napływ krwi w miejscu, w którym doszło do naruszenia naturalnej bariery ochronnej naskórka, pojawia się często zaczerwienienie oraz opuchlizna.

Stany zapalne dziąseł – przyczyny

Jedną z przyczyn pojawienia się stanu zapalnego dziąseł są zmiany błony śluzowej jamy ustnej wywołane zarówno przez czynniki miejscowe – najczęściej urazy mechaniczne, jak i przyczyny ogólnoustrojowe np. choroby. Do czynników ogólnoustrojowych, które prowadzą do stanu zapalnego dziąseł, zalicza się m.in. nabytą obniżoną odporność organizmu; zaburzenia hormonalne; cukrzycę; choroby autoimmunologiczne takie jak np. toczeń rumieniowaty układowy oraz skórny lub chorobę Leśniowskiego-Crohna; choroby nowotworowe; leki ogólnoustrojowe, niedobory witamin oraz mikroelementów. Z kolei czynnikami miejscowymi są urazy wywołane przez niewłaściwe, zbyt twarde pożywienie, które drażni błony śluzowe jamy ustnej; nawykowe, ciągłe przygryzanie błony śluzowej; czynniki termiczne np. zbyt wysoka temperatura pokarmów lub napojów; leki o działaniu miejscowym. Do lokalnych uszkodzeń błony śluzowej  dochodzi również wówczas, gdy dziąsła drażnione są przez aparaty ortodontyczne lub protetyczne. 

Profilaktyka

Higiena jamy ustnej

Regularna higiena jamy ustnej ma niebagatelne znaczenie jeśli chodzi o ograniczenie powstawania stanów zapalnych dziąseł. Głównie dlatego, że dzięki usunięciu resztek jedzenia oraz nagromadzonych na błonach śluzowych lub szkliwie zęba, bakterii, jesteśmy w stanie pozbyć się potencjalnych czynników wpływających na powstawanie nie tylko próchnicy, ale również stanów zapalnych dziąseł. Aby resztki jedzenia nie gniły w przestrzeniach między zębami, oprócz użycia miękkiej lub średniej twardości szczoteczki, konieczne jest sięgnięcie po nitkę dentystyczną lub irygator dentystyczny. Dzięki temu mamy pewność, że żaden zakątek jamy ustnej nie został pominięty. A czystość tej przestrzeni to podstawa zdrowych dziąseł.

Ograniczenie spożycia cukru

Cukier jest jednym z czynników sprzyjających kandydozie jamy ustnej, a ta z kolei często prowadzi do stanów zapalnych dziąseł. Dlatego warto ograniczyć sobie dzienną dawkę słodyczy, czy słodkich napojów, by nie dopuszczać do rozwoju grzybicy. Oprócz nadmiaru cukru, który jest pożywką dla grzybów Candida, czynnikiem sprzyjającym rozwojowi kandydozy jest jeszcze osłabiona odporność organizmu, niedostateczna ilość witamin w pożywieniu, czy zmiany hormonalne. Kandydoza może przyjąć postać rzekomobłoniastą, wówczas występuje jako rozlana, gładka płytka która swoim wyglądem przypomina zsiadłe mleko. Po starciu nalotu daje się zaś zauważyć czerwone, krwawiące punkciki. Przy ostrej, zanikowej postaci kandydozy dostrzega się z kolei złuszczanie nabłonka, a na powierzchni błony śluzowej uwidaczniają się czerwone, rozlane plamy. W jamie ustnej dostrzegalne są liczne pęknięcia i nadżerki. Bez względu na postać, jaką przyjmuje kandydoza, prowadzi ona do stanów zapalnych dziąseł, których wyleczenie wiąże się m.in. z podaniem leków przeciwgrzybiczych.

Nadmierne spożycie cukru może prowadzić również do pojawienia się cukrzycy, która jest chorobą sprzyjającą powstawaniu stanów zapalnych dziąseł. Powoduje ona np. zmniejszone wydzielanie śliny, przez co wzrasta gęstość tej śliny. Jej obecność wiąże się również z  obniżeniem pH jamy ustnej, które sprzyja kolonizacji drobnoustrojów, jak również powoduje podwyższony poziom glukozy w ślinie oraz w wydzielinie kieszonek dziąsłowych. Ponadto dość częste posiłki, które są zalecane przy tej chorobie (nawet 6-7 posiłków w ciągu dnia), tworzą sprzyjające warunki do rozwoju próchnicy, która również przyczynia się do stanu zapalnego dziąseł. U chorych na cukrzycę stwierdza się o wiele częstsze występowanie stanów zapalnych w jamie ustnej, zakażeń grzybiczych, liszajów, czy zmian na języku, niż ma to miejsce u osób zdrowych. W związku z tym warto dbać o prawidłową, zbilansowaną dietę, z ograniczeniem cukrów prostych, aby nie przyczyniać się do stanów chorobowych dziąseł i nie być twórcą swojego własnego cierpienia.

Wysoka dawka witamin

Niedobór witamin prowadzi często do osłabienia odporności, a to skutkuje słabszą obroną błon śluzowych przed drobnoustrojami. Jedną z funkcji pełnionych przez błony śluzowe jest funkcja ochronna, polegająca na zabezpieczeniu tkanek przed atakiem wirusów, bakterii, czy grzybów. Jednak jeśli układ immunologiczny nie działa tak, jak powinien np. z powodu deficytu witamin, błona ta staje się przepuszczalna i wówczas łatwo o zakażenia tkanek miękkich jamy ustnej, co skutkuje stanem zapalnym dziąseł. W związku z tym warto dbać o zbilansowaną dietę, bogatą w witaminę C, D oraz E, jak również witaminy z grupy B, które wspomogą naturalną odporność organizmu i zapobiegną stanom zapalnym.

Ograniczenie palenia tytoniu

Kolejnym elementem profilaktyki powinno być ograniczenie lub zupełne zaprzestanie palenia tytoniu. Istnieje coraz więcej doniesień naukowych na temat negatywnego wpływu dymu nikotynowego na błonę śluzową jamy ustnej. Podczas palenia nikotyny zmienia się bowiem flora bakteryjna jamy ustnej i zwiększa liczebność bakterii tak zwanego kompleksu czerwonego, czyli np. Porhyromonas gingivalis, Tannerella forsythia, jak również Aggregatibacter actinomycetemcomitans. Ponadto palenie papierosów prowadzi do zaburzeń krążenia, w tym także mikrokrążenia w obrębie błony śluzowej i tkanek przyzębia oraz słabszego ich dotlenienia, co skutkuje zmianami o charakterze zwyrodnieniowo-degeneracyjnym. A to może sprzyjać rozwijaniu się stanów zapalnych w dziąsłach.

Dobre dopasowanie aparatu ortodontycznego oraz protezy

Stany zapalne dziąseł bardzo często wynikają z urazów mechanicznych spowodowanych przez źle dopasowane protezy, czy aparaty ortodontyczne. W przypadku tych pierwszych warto skonsultować się z protetykiem, aby zobaczyć, czy przyczyną podrażnienia dziąseł nie jest np. jakaś wyłamana część protezy. Jeśli nie, warto, w celu lepszego dopasowania protezy, sięgnąć pomocniczo po klej do protez, który lepiej umocuje ją w jamie ustnej. Dzięki niemu proteza nie będzie się przesuwać i nie spowoduje urazów mechanicznych dziąsła. W przypadku aparatów ortodontycznych, których regulacją zajmuje się jedynie ortodonta, konieczna jest również konsultacja i odpowiednie podkręcenie aparatu, które pozwoli po pierwsze na nie kaleczenie tkanek miękkich jamy ustnej, a po drugie na lepsze domywanie miejsc, gdzie stykają się zęby i dziąsła. Dzięki temu kawałki jedzenia nie będą zalegać w jamie ustnej i nie będą przyczyną powstawania stanów zapalnych dziąseł.

Sposoby leczenia

Leczenie stanów zapalnych dziąseł może opierać się o zastosowanie leków miejscowych takich jak sachol, płukanek – typu dentosept, jak również leków o działaniu ogólnym. W momencie, gdy zapalenie dziąseł wynika z kandydozy, choremu podaje się leki przeciwgrzybicze np. nystatynę. Zaleca się mu również ograniczenie węglowodanów w diecie (zwłaszcza cukrów prostych) oraz suplementację witamin z grupy B. W momencie, gdy stany zapalne dziąseł są ewidentnie powiązane ze współistniejącą cukrzycą, oprócz leków miejscowych na dziąsła i leków o działaniu ogólnym na cukrzycę, konieczne jest pilnowanie diety, uzyskanie prawidłowej masy ciała, powstrzymanie dalszego rozwoju cukrzycy. W przypadku urazów mechanicznych, oprócz leków powlekających błonę śluzową typu solcoseryl, konieczna jest zmiana szczoteczki na bardziej miękką, jak również wyeliminowanie twardego jedzenia. Gdy stan zapalny jamy ustnej wynika z obniżenia odporności i towarzyszy np. przeziębieniu, jego wyleczenie może wspomóc zwiększone dawkowanie witaminy C, jak i naturalne podnoszenie odporności poprzez spożywanie soku z malin, czy aronii oraz stosowanie domowych sposobów na przeziębienie.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

(materiał partnera)