Problem niepłodności może dotyczyć partnerów obojga płci. U kobiet najczęstszą przyczyną jest endometrioza i niedrożność jajowodów, a u mężczyzn – niska jakość nasienia. Nie trzeba jednak porzucać marzeń o powiększeniu rodziny, mimo przeszkód zdrowotnych.
W takiej sytuacji konsultacja medyczna pomoże wskazać najlepszą drogę leczenia. W razie braku innych sposobów leczenia metodą z wyboru staje się in vitro.
Niepłodność – globalny problem
Niepłodność jest problemem, który dotyka coraz więcej par na całym świecie. Z tego powodu Światowa Organizacja Zdrowia uznała ją za chorobę cywilizacyjną. Z aktualnych danych wynika, że na całym świecie niepłodność dotyka 48 milionów par i 186 milionów osób. WHO definiuje ją jako chorobę męskiego lub żeńskiego układu rozrodczego, która objawia się brakiem możliwości zajścia w ciążę po 12 miesiącach regularnych stosunków płciowych bez zabezpieczenia[1].
Czym jest zapłodnienie in vitro?
Zapłodnienie in vitro to technologia wspomaganego rozrodu, w której komórki jajowe są pobierane chirurgicznie, zapładniane nasieniem w laboratorium i wszczepiane do macicy w ramach procedury medycznej[2]. Do zapłodnienia można użyć komórek i nasienia, które pochodzą albo od aspirujących rodziców, albo od dawców.
Przyczyny niepłodności
Diagnostyka i leczenie niepłodności wymagają holistycznego podejścia. Badania, które są w stanie określić przyczynę, obejmują zarówno kobietę, jak i mężczyznę. Pacjentkom zazwyczaj zleca się badania profilu hormonalnego, ocenę cyklu, ocenę prawidłowości dróg rodnych, badania w kierunku chorób tarczycy, niedoboru hormonów kory nadnerczy i hiperprolaktynemii, a także badania genetyczne, immunologiczne[3]. Mężczyźni z kolei powinni sprawdzić jakość nasienia[4]. Ze względu na stres, jaki dotyka niepłodną parę, należy rozważyć również konsultacje psychologiczne.
Zapłodnienie in vitro może być realną szansą na zajście w upragnioną ciążę dla tych par, których dotyczą poniższe problemy:
- Zablokowanie drożności lub brak jajowodów,
- endometrioza,
- rozpoczęcie terapii przeciwnowotworowej, która nieodwracalnie uszkodzi jajniki,
- choroby ogólnoustrojowe (tak zwane zachowanie płodności albo onkofertility),
- nieprawidłowości w nasieniu
- przewlekły brak owulacji nie reagujący na leczenie farmakologiczne,
- niewyjaśniona (idiopatyczna) bezpłodność,
Przygotowanie do procedury zapłodnienia pozaustrojowego
Rezygnacja z używek i niezdrowej diety
Osiągnięcie zdrowej wagi, zdrowa i zbilansowana dieta, ograniczenie spożycia alkoholu, rzucenie palenia i innych używek oraz eliminacja stresów może znacznie poprawić wskaźniki powodzenia zapłodnienia in vitro. W okresie przygotowań do zapłodnienia bardzo ważne jest zatem dbanie o siebie i spokój.
Stymulacja jajników
Kolejnym krokiem w ramach przygotowań do zapłodnienia jest podawanie pacjentce leków hormonalnych, które pobudzają jajniki do produkcji dojrzałych komórek jajowych. Procedura trwa zazwyczaj od 7 do 12 dni. W tym czasie kobieta musi codziennie przyjmować zastrzyk z dawką leku oraz pozostaje pod obserwacją lekarza.
Jak przebiega proces zapłodnienia in vitro
Punkcja jajników i pobranie nasienia
Do pobrania jajeczek stosuje się zabieg chirurgiczny zwany punkcją. Trwa około 20 minut i polega na nakłuciu przez sklepienie pochwy pęcherzyków i aspiracji płynu pęcherzykowego za pomocą specjalnej igły i pod kontrola USG. Pobrane komórki jajowe później przenoszone do laboratorium embriologicznego, gdzie zostają opisane i umieszczone w inkubatorze. W dniu punkcji partner również oddaje nasienie.
Zapłodnienie w laboratorium
Do zapłodnienia pozaustrojowego dochodzi w laboratorium embriologicznym, gdzie plemniki i pobrane komórki jajowe są łączone ze sobą. W niektórych przypadkach można zastosować intracytoplazmatyczne wstrzyknięcie plemnika (ICSI). Jest to proces aplikowania pojedynczego plemnika bezpośrednio do komórki jajowej.
Transfer embrionów
Od 2 do 5 dni po zapłodnieniu zarodki są gotowe do przeniesienia do macicy w celu implantacji. Zabieg przeprowadza się za pomocą cienkiego cewnika. Przed transferem zarodka można w określonych sytuacjach klinicznych skorzystać z technik zwiększających szansę na implantację zarodka poprzez odpowiednie przygotowanie embrionu.
Test ciążowy i pierwsze tygodnie ciąży
Dwa tygodnie po transferze zarodków zostanie przeprowadzone badanie krwi, aby określić, czy pacjentka jest w ciąży. Jeśli wynik testu ciążowego jest pozytywny, dwa tygodnie później zostanie wykonane USG. W ciągu pierwszych ośmiu tygodniu kobieta musi przyjmować leki podtrzymujące ciążę. Po tym okresie opieka nad ciążą nie różni się od normalnej opieki prenatalnej.
[1] Dane WHO opublikowane na ich oficjalnej stronie: who.int/health-topics/infertility#tab=tab_1
[2] Mayo Clinic, In vitro fertilization (IVF): mayoclinic.org/tests-procedures/in-vitro-fertilization/about/pac-20384716
[3] Marta Pawlak, Diagnostyka niepłodności u kobiet – jakie badania wykonać?: medonet.pl/zdrowie,diagnostyka-nieplodnosci-u-kobiet—jakie-badania-wykonac-,artykul,1735262.html
[4] Monika Wasilonek, Diagnostyka niepłodności u mężczyzn – jakie badania należy wykonać?: medonet.pl/magazyny/nieplodnosc-meska,diagnostyka-nieplodnosci-u-mezczyzn—jakie-badania-nalezy-wykonac-,artykul,94031756.html
lek. med. Robert Gizler
specjalista ginekolog-położnik, dyrektor medyczny
https://www.invimed.pl/lekarze/robert-gizler
(materiał partnera)
