Pełnoskalowa wojna za naszą wschodnią granicą trwa od ponad 3 lat. Przez ten czas w Gliwicach nie powstała żadna infrastruktura, która pomogłaby w ochronie ludności cywilnej na wypadek zagrożenia. Do naszej (wątpliwej) dyspozycji pozostają często obiekty, które pamiętają czasy… Gleiwitz.
Marnym pocieszeniem dla gliwiczan jest fakt, że obrona cywilna jest na równie dramatycznie niskim poziomie w większości polskich miast.
Gdy w 2022 roku zapytaliśmy urzędników o wykaz obiektów na wypadek zagrożenia, zostaliśmy poproszeni o wstrzymanie publikacji, by nie rozsiewać niepotrzebnej paniki. Po trzech latach możliwości ochrony ludności cywilnej w mieście pozostają na tym samym poziomie. Rodzi się więc przekonanie, że nagłaśnianie opieszałości władz publicznych w tym zakresie jest koniecznością.
“PRZEZ BLISKO 20 LAT NIE PROWADZONO ŻADNYCH DZIAŁAŃ”
Dopiero w styczniu tego roku weszła w życie ustawa, która pozwoli na uruchomienie działań infrastrukturalnych.
– W 2004 roku wygasły przepisy regulujące funkcjonowanie schronów i miejsc ukrycia. Od tego czasu, przez blisko 20 lat, w tym zakresie nie prowadzono żadnych działań – obiekty nie były konserwowane, nie przeprowadzano przeglądów ani bieżących napraw
– mówi o stanie gliwickich obiektów Mariusz Kopeć, rzecznik prasowy prezydent Gliwic. – Podczas kontroli Najwyższej Izby Kontroli w 2023 roku w Urzędzie Miejskim jednoznacznie wskazano, że brakowało podstaw prawnych do finansowania zadań związanych z utrzymaniem schronów i miejsc ukrycia – dodaje.
Podobnego zdania był Tomasz Wójcik z Centrum Ratownictwa Gliwice, który tak mówił nam o stanie schronów w 2023 roku:
– Obiekty znajdujące się na terenie miasta powstawały w latach od 1905 r. do 1987 r. Biorąc pod uwagę fakt, że obiekty tworzone były bardzo dawno temu nie nadają się do długotrwałego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem
– informował. – Remonty doraźne, które są realizowane dotyczą wyłącznie sytuacji, w których dany obiekt stwarza zagrożenie życia i zdrowia lub wymaga przeprowadzenia prac konserwatorskich – dodawał Wójcik.
Schron to hermetyczna budowla ochronna zapewniająca ochronę przed szerokim zakresem zagrożeń, natomiast miejsce doraźnego schronienia (MDS) to uproszczony obiekt bez szczególnych wymagań odpornościowych i instalacyjnych, chroniący przed niektórymi środkami rażenia i skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych, używany gdy brakuje schronów. MDS to rodzaj obiektu zbiorowej ochrony, organizowanego przez władze lokalne, gdy liczba schronów jest niewystarczająca.
SCHRONY W GLIWICACH POMIESZCZĄ OKOŁO 1000 OSÓB
W 2023 roku inwentaryzację miejsc, w których można skryć się w chwili zagrożenia zaprezentowała Państwowa Straż Pożarna (przeczytaj –> Schrony w Gliwicach. Sprawdzamy co pokazuje aplikacja Straży Pożarnej. Wiele zależy od dzielnicy). Według aplikacji “Schrony”, w Gliwicach tak definiowanych miejsc mamy zaledwie 7:
– przy ul. Błonie 6 na Ligocie Zabrskiej (dla 100 osób)
– przy ul. Jasnej 14 (dla 85 osób)
– przy ul. Bałtyckiej 5 (dla 175 osób)
– przy ul. Studziennej 3 (dla 122 osób)
– przy ul. Bernardyńskiej 14 (dla 90 osób)
– przy ul. Toszeckiej, zakład OBRUM (dla 280 osób)
– przy ul. Mechaników 9 (dla 150 osób)
Co ciekawe w archiwalnym „Wykazie budowli ochronnych miasta Gliwice” schronów na mapie Gliwic jest więcej bo 13. W mieście znajduje się natomiast wiele miejsc doraźnego schronienia i ukrycia (ponad 200 takich obiektów). Problem w tym, że znaczna ich część to stare budowle, obecnie ledwo dostrzegalne, zakryte zielenią, zdewastowane i często przedwojenne.
Miejsce doraźnego schronienia na skwerze Doncaster
Na mapie miasta ich największe nasycenie znajduje się w centrum miasta i na dużych osiedlach np. na Osiedlu Kopernika, osiedlu Sikornik, w Łabędach i na Trynku. Kilka dzielnic jest jednak zupełnie pozbawiona takich obiektów. To głównie dzielnice domków jednorodzinnych. Np. w Ostropie strażacy wytypowali tylko jedno miejsce doraźnego schronienia (ul. Daszyńskiego 424). Podobnie na Starych Gliwicach (ul. Koralowa 3). W Brzezince i Żernikach według aplikacji nie ma żadnego takiego miejsca.
ZMIANY OD STYCZNIA TEGO ROKU – MAGISTRAT DOBREJ MYŚLI
W styczniu tego roku (niespełna 3 lata od wybuchu pełnoskalowej wojny na Ukrainie) weszła w życie ustawa “o ochronie ludności i obronie cywilnej”, która uruchamia program, wedle którego gminy otrzymają środki na realizację zadań w zakresie ochrony ludności cywilnej.
– Działania związane z przywracaniem funkcjonalności istniejących budowli ochronnych lub budową nowych będą procesem rozłożonym w czasie
– mówi Mariusz Kopeć. – Decyzje w tym zakresie samorządy będą podejmować w miarę dostępności środków finansowych, w tym w ramach Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej – dodaje.
Zdaniem gliwickich urzędników, miasto jest jednak już teraz przygotowane do reagowania na “różnego rodzaju zagrożenia”. Centrum Ratownictwa Gliwice posiada opracowane plany i procedury obejmujące m.in. użycie sprzętu i środków w sytuacjach kryzysowych w porozumieniu z odpowiednimi służbami.
– W naszym mieście istnieje wiele obiektów, które mogą pełnić funkcję miejsc ukrycia – od hal sportowych, przez centra handlowe, po placówki oświatowe. Zapewniają one możliwość schronienia przed skutkami zagrożeń oraz mogą pełnić rolę punktów opieki humanitarnej
– mówi Kopeć. – Obecnie w Gliwicach prowadzone są prace planistyczne nad utworzeniem punktów pomocy doraźnej i humanitarnej dla osób przebywających w mieście. Punkty te zostaną wyposażone w odpowiedni sprzęt i środki, zgodnie z wymogami ustawy. Warto podkreślić, że wszystkie te kwestie są ujęte w procedurach zarządzania kryzysowego, a miejskie służby i instytucje dysponują przygotowanymi planami działania – dodaje.
Magistrat informuje też, że trwa sprawdzanie istniejących budowli ochronnych: “inspektor nadzoru budowlanego i państwowa straż pożarna weryfikują, czy obiekty te mogą pełnić funkcje ochronne” (przypomnijmy – jesteśmy grubo ponad trzy lata od wybuchu wojny za naszą wschodnią granicą). Natomiast dopiero po ich przystosowaniu będą publikowane informacje o ich lokalizacji. Na razie gliwicki samorząd promuje rządowy “Poradnik bezpieczeństwa” oraz miejski poradnik „Bezpieczne Gliwice w pytaniach i odpowiedziach”.
Czy to działania wystarczające? Oby nikt nigdy nie musiał tego weryfikować.
Michał Szewczyk
