Na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy sztuczna inteligencja coraz śmielej wkracza w nasze codzienne życie oraz biznes. Z jej możliwości korzystają już nie tylko globalne korporacje, ale również mniejsze, lokalne firmy. Wraz z rosnącą popularnością sztucznej inteligencji pojawiają się jednak nowe obowiązki prawne. Odpowiedzią Unii Europejskiej na te wyzwania jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji (AI Act). To pierwszy na świecie tak kompleksowy akt prawny regulujący zasady tworzenia i funkcjonowania systemów AI, kładący nacisk na ich zgodność z wartościami Unii.
AI Act – nowe zasady dla przedsiębiorców
Choć AI Act w pełni zacznie obowiązywać dopiero 2 sierpnia 2026 roku, część jego przepisów weszła już w życie – 2 lutego 2025 roku (w zakresie postanowień ogólnych i zakazanych praktyk) oraz 2 sierpnia 2025 roku (m.in. w zakresie organów nadzorczych i kar za naruszenia przepisów rozporządzenia).
Celem rozporządzenia jest promowanie bezpiecznej, godnej zaufania i zorientowanej na człowieka sztucznej inteligencji, przy jednoczesnej ochronie zdrowia, bezpieczeństwa oraz praw zapisanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej.
Rozporządzenie reguluje kwestie, takie jak:
- zasady wprowadzania do obrotu, oddawania do użytku oraz wykorzystywania systemów AI w Unii,
- zakazy dotyczące niektórych praktyk w zakresie AI,
- szczególne wymogi dotyczące systemów AI wysokiego ryzyka oraz obowiązki spoczywające na operatorach takich systemów,
- przejrzystość w przypadku niektórych systemów AI;
- wprowadzanie do obrotu modeli AI ogólnego przeznaczenia;
- monitorowanie wprowadzania do obrotu oraz nadzór rynku AI;
- wsparcie innowacji, ze szczególnym uwzględnieniem MŚP, w tym przedsiębiorstw typu startup.
Czym jest system AI?
Zgodnie z rozporządzeniem system AI rozumieć należy jako system maszynowy, który został zaprojektowany do działania z różnym poziomem autonomii po jego wdrożeniu oraz który może wykazywać zdolność adaptacji po jego wdrożeniu, a także który – na potrzeby wyraźnych lub dorozumianych celów – wnioskuje, jak generować na podstawie otrzymanych danych wejściowych wyniki, takie jak predykcje, treści, zalecenia lub decyzje, które mogą wpływać na środowisko fizyczne lub wirtualne.
Kogo dotyczy AI Act?
AI Act obejmuje szerokie grono podmiotów – od dostawców wprowadzających do obrotu lub oddających do użytku systemy AI lub wprowadzających do obrotu modele AI ogólnego przeznaczenia w Unii, poprzez podmioty stosujące systemy AI, importerów i dystrybutorów systemów AI, producentów produktu, którzy pod własną nazwą lub znakiem towarowym oraz wraz ze swoim produktem wprowadzają do obrotu lub oddają do użytku system AI, po osoby, na które AI ma wpływ i które znajdują się w Unii.
Przepisy mają zastosowanie niezależnie od miejsca siedziby firmy – wystarczy, że system AI jest oferowany lub używany na terenie Unii.
Poziomy ryzyka
Systemy AI, na podstawie oceny potencjału ich zagrożenia dla zdrowia, życia, bezpieczeństwa oraz praw podstawowych, zostały podzielone na cztery kategorie:
- Praktyki zakazane – ich wykorzystanie zostało zakazane w rozporządzeniu ze względu na nieakceptowalny poziom ingerencji w chronione wartości.
- Systemy AI wysokiego ryzyka – mogące w sposób znaczący wpływać na najbardziej chronione prawnie dobra. Ich wykorzystanie jest dozwolone, ale po spełnieniu nałożonych obowiązków, takich jak m.in. obowiązek przeprowadzania odpowiedniego systemu zarządzania ryzykiem czy obowiązek rejestracyjny oraz sporządzania dokumentacji technicznej. Wykorzystanie takich systemów musi cechować się także wysoką przejrzystością działania.
- Systemy AI ograniczonego ryzyka – wymagające zapewnienia przejrzystości w celu zapobieżenia wprowadzania w błąd.
- Systemy AI minimalnego ryzyka – nieobjęte dodatkowymi obowiązkami.
Najważniejsze obowiązki dla firm
Chociaż pełne przepisy wejdą w życie dopiero w 2026 roku, przedsiębiorcy już teraz powinni podjąć następujące działania:
- zidentyfikować obszary, w których wykorzystują sztuczną inteligencję,
- ocenić poziom ryzyka i zgodność z AI Act,
- wdrożyć odpowiednie procedury i środki bezpieczeństwa,
- przeszkolić pracowników z zakresu nowych wymogów prawnych.
Szczególną uwagę na nowe przepisy powinny zwrócić firmy technologiczne oraz przedsiębiorstwa wykorzystujące w swojej działalności sztuczną inteligencję, przykładowo w procesie rekrutacji lub w działalności marketingowej.
Kary za nieprzestrzeganie zakazu praktyk
Zgodnie z rozporządzeniem nieprzestrzeganie zakazu praktyk w zakresie AI, podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości do 35 000 000 EUR lub – jeżeli sprawcą naruszenia jest przedsiębiorstwo – w wysokości do 7 % jego całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego, w zależności od tego, która z tych kwot jest wyższa.
Tak więc nieznajomość przepisów dotyczących sztucznej inteligencji może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych oraz prawnych. W związku z tym, w zakresie korzystania ze sztucznej inteligencji w firmie, warto skorzystać z pomocy prawnika dla branży IT.
Potrzebujesz pomocy w zakresie wdrożenia regulacji AI Act w Twojej firmie? Odwiedź stronę naszej kancelarii prawnej w Katowicach: https://kkplegal.pl/uslugi/prawo-nowych-technologii/ i sprawdź nasze usługi w tym zakresie.
Zapewniamy profesjonalne doradztwo w zakresie prawa nowych technologii. Oferujemy kompleksową obsługę prawną dla firm działających w dynamicznie rozwijających się branżach technologicznych, kreatywnych i innowacyjnych.
AI – przyszłość wielu firm
AI Act to nie tylko obowiązki, ale także szansa na rozwój firmy. Wczesne przygotowanie do zmian pozwoli firmom bezpiecznie i efektywnie wykorzystywać potencjał sztucznej inteligencji, budować zaufanie wśród klientów i partnerów biznesowych oraz uniknąć dotkliwych kar finansowych.
materiał partnera | informacja
