Rodzinne i partnerskie SOS. Czyli jak terapia ratuje relacje i kiedy warto po nią sięgnąć?

Kłótnie o drobiazgi, ciągłe poczucie nieporozumienia albo buntujący się nastolatek – takie sytuacje zdarzają się w każdej rodzinie. Czasami jednak konfliktów i napięcia jest na tyle dużo, że zaczynają przytłaczać. Gdy rozmowy kończą się trzaskaniem drzwi, a każda próba zmiany prowadzi do jeszcze większej frustracji, warto rozważyć profesjonalne wsparcie. Terapia rodzin i par to nie „ostatnia deska ratunku” dla związków, lecz narzędzie do budowania zdrowych relacji, w których każdy członek rodziny czuje się widziany i słyszany.

Dlaczego powstała terapia rodzin? Najczęstsze powody zgłoszenia się po pomoc

W praktyce „problem” rzadko dotyczy wyłącznie jednej osoby. Zdarza się, że do psychologa zgłasza się rodzic z myślą, aby dziecko otrzymało pomoc. Powodem mogą być depresja, zaburzenia odżywiania, wybuchy złości, lęk czy trudności w szkole. W trakcie wywiadu terapeuta może zaproponować terapię rodzinną jako uzupełnienie terapii indywidualnej, aby „naprawić” nie tylko objaw, ale całą sieć relacji. O terapię warto też zapytać, gdy w rodzinie pojawiają się napięcia, kryzysy życiowe (utrata pracy, śmierć bliskiej osoby) czy współuzależnienia.

Podobnie w związkach partnerskich. Pary zgłaszają się na konsultację, gdy zauważają narastające konflikty, zazdrość, poczucie samotności czy różnice w podejściu do wychowywania dzieci i sfery seksualnej. Czasem kryzys wywołuje wielka życiowa zmiana – narodziny dziecka, przeprowadzka albo utrata pracy. W takich momentach terapia par może być okazją do ponownego przyjrzenia się potrzebom i oczekiwaniom obu stron.

Na czym polega terapia rodzin i par?

Nowa jakość rozmowy i odbudowa granic

Zasadniczym celem terapii rodzinnej jest wprowadzenie zmian w strukturze rodziny i poprawa komunikacji. Psycholog bada, czy granice między podsystemami (rodzice – dzieci, rodzeństwo) nie są zbyt sztywne lub zatarte. To trening rozmawiania o potrzebach i emocjach, ale także uczenia się, jak udzielać i przyjmować wsparcie. W bezpiecznej, nieoceniającej atmosferze każdy – rodzice i dzieci – ma szansę opowiedzieć o swoich przeżyciach, co dla wielu osób jest pierwszym takim doświadczeniem. 

Terapia par koncentruje się na dynamice związku i wzmocnieniu więzi. Terapeuta pomaga dostrzec, co w codziennym życiu utrudnia komunikację i co zmieniło się w relacji z biegiem lat. Wspólnie z partnerami przygląda się trudnym emocjom, kryzysom (np. zdradom) i temu, jak można je oswoić. Podstawą procesu są sesje prowadzone wspólnie z obojgiem partnerów, ponieważ to właśnie w ich wzajemnej interakcji pojawiają się kluczowe wzorce relacyjne. Spotkania indywidualne mogą czasem stanowić uzupełnienie pracy, zwłaszcza gdy potrzebne jest przyjrzenie się osobistym trudnościom lub emocjom, które trudno byłoby omówić w obecności partnera.

– W terapii systemowej nie szukamy winnych, lecz uczymy się rozumieć, jak każdy z nas wpływa na dynamikę relacji. Nawet drobna zmiana w sposobie komunikacji jednej osoby może uruchomić proces uzdrawiania całego systemu rodzinnego – mówi psychoterapeutka Katarzyna Wurzel-Bień z Manufaktury Zmiany. Manufaktura Zmiany to śląska sieć gabinetów psychoterapii i rozwoju, działająca w Jaworznie, Imielinie, Mysłowicach i Katowicach. Zespół tworzą doświadczeni psychoterapeuci, którzy łączą wiedzę z różnych nurtów – od terapii systemowej po psychodynamiczną. Dzięki temu każda para lub rodzina może liczyć na spersonalizowane podejście i poczucie bezpieczeństwa podczas spotkań. Gabinet cieszy się bardzo wysokimi ocenami w serwisach medycznych. W recenzjach na portalu ZnanyLekarz.pl Manufaktura Zmiany uzyskała średnią ocenę 5/5 na podstawie zweryfikowanych opinii. 

– Kiedy w rodzinie lub związku pojawia się napięcie, często to nie brak miłości jest problemem, ale brak umiejętności porozumienia. Terapia pozwala przywrócić dialog i odbudować więzi, które wcześniej ginęły w chaosie codzienności – tłumaczy Katarzyna Wurzel-Bień.

fot. Envato

Jak przebiegają spotkania?

Terapia rodzinna rozpoczyna się zwykle od konsultacji, na którą zapraszani są wszyscy domownicy. Podczas pierwszego spotkania omawia się przyczyny zgłoszenia, historię problemu i sposób, w jaki rozumie go każdy członek rodziny. Terapeuta poznaje też strukturę rodziny i zbiera informacje o poszczególnych osobach. Sesje rodzinne trwają około 90 minut i odbywają się raz lub dwa razy w miesiącu. W kolejnych spotkaniach terapeuta decyduje, kto powinien wziąć udział – czasem pracuje się z całą rodziną, a innym razem tylko z jednym rodzicem i dzieckiem albo z rodzeństwem. Nierzadko sesję prowadzi dwoje terapeutów, co pozwala spojrzeć na rodzinę z dwóch perspektyw.

Terapia par w Manufakturze Zmiany prowadzona jest najczęściej w nurcie systemowym. Po wstępnej konsultacji partnerzy mogą zdecydować, czy chcą pracować z jednym, czy z dwoma terapeutami. Sesje trwają zazwyczaj 60 minut z krótką przerwą na podsumowanie i odbywają się średnio co dwa tygodnie. 

– Pierwsze spotkanie to nie egzamin z bycia rodziną czy parą, ale moment, w którym każdy ma prawo opowiedzieć swoją wersję historii. Rolą terapeuty jest pomóc te głosy usłyszeć i połączyć w spójną całość – mówi Katarzyna Wurzel-Bień. Cały proces może potrwać od sześciu miesięcy do około dwóch lat. Jeśli pojawia się potrzeba, terapeuta proponuje spotkania indywidualne lub kieruje na terapię indywidualną bądź rodzinną, np. przy uzależnieniach jednego z partnerów. 

Terapia dla par na Śląsku

Coraz więcej związków decyduje się na profesjonalne wsparcie, jakie oferuje terapia dla par. Katowice i okoliczne miasta, takie jak Gliwice czy Jaworzno nie są tu wyjątkiem – region ten notuje jedne z najwyższych wskaźników rozwodów w Polsce; w 2022 r. w województwie śląskim orzeczono 7 313 rozwodów, co przekłada się na 16,8 rozwodu na 10 tys. mieszkańców. Najczęściej wskazywane powody rozstań to niezgodność charakterów, zdrady i nadużywanie alkoholu, a zmiany społeczno‑ekonomiczne tylko potęgują napięcia w związkach. Badania Uniwersytetu Śląskiego pokazują, że choć rodzina pozostaje najważniejszą wartością dla mieszkańców regionu, w dużych miastach pary są mniej liczne, rośnie odsetek osób rozwiedzionych i samotnych, a kobiety coraz częściej pracują zawodowo i oczekują równego podziału obowiązków. W takich warunkach rola specjalistów, którzy pomagają parom rozmawiać o problemach i dostosować się do nowych ról, staje się nieoceniona.

Kiedy warto sięgnąć po terapię?

Warto zrezygnować z przekonania, że terapia jest „ostatnią deską ratunku”. Poniżej opisaliśmy kilka przykładowych sytuacji, w których profesjonalne wsparcie może okazać się zbawienne.

• Trudności w komunikacji – częste kłótnie, wzajemne niezrozumienie lub zamykanie się w sobie powodują narastanie konfliktów.

• Brak zaufania i zazdrość – odbudowanie zaufania po zdradzie lub nadużyciu wymaga wymaga bezpiecznej przestrzeni rozmowy, jaką tworzy terapeuta – osoba towarzysząca partnerom w zrozumieniu emocji i potrzeb, a nie rozstrzygająca spory.

• Kryzys życiowy – choroba, utrata pracy, śmierć bliskiej osoby czy przeprowadzka mogą wybić relację z ustalonego rytmu.

• Problemy z intymnością – zmniejszenie bliskości, odmienne potrzeby seksualne lub rutyna w związku to sygnał, że warto poszukać wsparcia.

• Różnice w wychowywaniu dzieci – spory o metody wychowawcze mogą podzielić parę; terapia pomaga znaleźć wspólne rozwiązania.

• Współuzależnienia i uzależnienia – w przypadku obecności nałogu kluczowa jest praca indywidualna osoby uzależnionej oraz często równoległe wsparcie dla partnera lub całej rodziny. Terapia par lub rodzin może stanowić uzupełnienie tego procesu, pomagając odbudować komunikację i granice w systemie rodzinnym..

Pamiętaj, że z terapii par można skorzystać na każdym etapie związku. To nie tylko interwencja kryzysowa, lecz także inwestycja w rozwój relacji – nawet wtedy, gdy z pozoru „nic się nie dzieje”.

Jakie są nurty terapii rodzinnej?

Psychoterapeuci rodzin pracują w kilku nurtach, często je łącząc.

Behawioralna terapia rodzinna koncentruje się na zmianie zachowań. Terapeuta obserwuje reakcje w rodzinie, wydobywa dysfunkcyjne przekonania i pomaga rodzicom w radzeniu sobie z trudnymi zachowaniami, np. napadami złości czy lękami nocnymi. Czasem praca odbywa się wyłącznie z rodzicami, ponieważ zmiana ich postaw wpływa na zachowanie dziecka

Psychoanalityczna (psychodynamiczna) terapia rodzinna skupia się na przeszłych doświadczeniach systemu rodzinnego i niewyjaśnionych konfliktach, które wpływają na obecne relacje. Terapeuta pomaga uświadomić, jak niezałatwione sprawy z poprzednich pokoleń mogą utrudniać funkcjonowanie dziś.

Systemowa terapia rodzinna to najpopularniejszy nurt, w którym członkowie rodziny są postrzegani jako elementy wzajemnie oddziałującego systemu. Terapeuta analizuje granice między podsystemami i pomaga zastąpić dysfunkcyjne mechanizmy bardziej adaptacyjnymi. Często korzysta z narzędzia genogramu – diagramu ilustrującego relacje i role w rodzinie na przestrzeni kilku pokoleń.

W praktyce wielu terapeutów łączy elementy różnych podejść, dobierając je do specyfiki problemu i potrzeb danej rodziny.

fot. Envato

Jakie korzyści przynosi terapia par?

Jeżeli zastanawiasz się, czy warto skorzystać, najlepiej posłuchać tych, którzy byli na takiej terapii. Jak mówią pacjenci Manufaktury Zmiany, terapia naprawdę potrafi odmienić relacje – w swoich opowieściach często podkreślają, że doświadczyli m.in.:

• Lepszej komunikacji – uczą się jasnego wyrażania myśli i potrzeb oraz uważnego słuchania.

• Sprawniejszego rozwiązywania konfliktów – partnerzy odkrywają, skąd biorą się spory i jak sobie z nimi radzić
• Wzmocnienia więzi i zaufania – poprzez budowanie empatii, otwartości i wypracowywanie wspólnych celów, więź staje się silniejsza.

• Poprawy życia seksualnego – praca nad bliskością sprzyja odbudowie intymności.

• Lepszego zarządzania emocjami – poznawanie technik radzenia sobie z gniewem, zazdrością czy smutkiem pomaga uniknąć eskalacji konfliktów.

Zdarza się, że terapia prowadzi do wniosku, iż rozstanie będzie dla obu stron najlepszym rozwiązaniem. Nawet wtedy proces terapeutyczny pomaga przejść przez trudne emocje w sposób mniej niszczący, umożliwiając zakończenie związku z szacunkiem do siebie i drugiej osoby.

– Zmiana w relacji zaczyna się wtedy, gdy przestajemy próbować siebie naprawiać, a zaczynamy się rozumieć. W terapii par uczymy się języka emocji – tego, jak mówić o bólu, potrzebach i bliskości w sposób, który zbliża, a nie oddala – podsumowuje psychoterapeutka Katarzyna Wurzel-Bień z Manufaktury Zmiany.

Każde serce potrzebuje czasem wsparcia

Nikt nie rodzi się z instrukcją obsługi relacji. Umiejętności komunikacji, stawiania granic i budowania zaufania rozwijamy całe życie. Gdy pojawiają się trudności, warto pamiętać, że proszenie o pomoc jest oznaką dojrzałości, a nie słabości. Terapia rodzin i par pomaga spojrzeć na problemy z szerszej perspektywy, odzyskać poczucie bezpieczeństwa i zbudować relacje, które będą źródłem siły, a nie źródłem bólu. Jeśli czujesz, że Twoja rodzina lub związek potrzebuje wsparcia, sięgnij po telefon i umów się na konsultację – to pierwszy krok do lepszych dni.